Ufeministi wa Kuingiliana na ukombozi wa haki za uzazi

Ufeministi wa Kuingiliana – kama ulivyobuniwa na profesa wa sheria wa Marekani Kimberlé Crenshaw mwaka wa 1989 (Ufeministi wa Kuingiliana: Humaanisha nini na Kwa Nini Ni Muhimu Hivi Sasa, 2020) – Ufeministi wa kuingiliana umezaliwa kutokana na hitaji la kubaini chanzo cha ukosefu wa usawa na ubaguzi.

Moja ya vikwazo vya kawaida katika mtazamo wetu wa matatizo ya kijamii ni kuona ukosefu wa usawa kama upande mmoja na usio na uhusiano. Hii ina humaanisha kuwa makundi mengi yanayokandamizwa yameachwa nje ya majadiliano, utetezi, na sheria zinazowezekana.

Katika suala la ukombozi wa haki za uzazi, ambapo unyanyapaa unaumiza baadhi ya makundi zaidi kuliko wengine kwa sababu ya viwango tofauti vya maadili, Upendeleo huu unaunga mkono upendeleo uliopo kuhusu nani na anapaswa kuwa na haki ya kutoa mimba na lini.

Katika makala hii, tunatanguliza Ufeministi wa Kuingiliana na athari zake katika ukombozi wa nyanja za haki za uzazi.

Je! Ufeministi wa Kuingiliana ni nini, na unasema nini?

Kufikiri kwamba kila aina ya ukosefu wa usawa inajitegemea na haihusiani na nyingine hufanya iwe vigumu kuelewa jinsi mifumo ya ukandamizaji inavyofanya kazi. Hii haitokei tu kwa masuala ya uzazi bali pia ubaguzi wa rangi, ubaguzi wa kijinsia, mifumo ya tabaka, na ubaguzi unaotokana na umaskini vyote vinaweza kuingiliana na kuunda vikundi ambavyo viko hatarini zaidi.

Wakati wa kukadiria mapambano yoyote ya haki, Ufeministi wa Kuingiliana unaonekana kama nyenzo muhimu kuelewa vikundi hivi. Kwa maneno ya Crenshaw, ni “prism ya kuona jinsi aina mbalimbali za ukosefu wa usawa mara nyingi hufanya kazi kwa pamoja na kuzidisha kila mmoja” (Plett, 2011)

Kwa mantiki hii, lengo la Ufeministi wa Kuingiliana ni kuingilia mambo ambayo yanaweza kuashiria ubaguzi zaidi ndani ya mapambano maalum na kutoa sauti kwa makundi hayo.

Athari za hali tofauti ambazo huwapelekea wanawake hitaji la matibabu ya utoaji mimba zinaweza kutofautiana sana kutegemea na ukandamizaji wanao kutana nao.

Wengi wana mtazamo wa kuelewa haki za uzazi kama hali ya kijinsia pekee. Hapo ndipo mtazamo wa kuingiliana unapokuja kuweka wazi undani halisi wa changamoto hii. Vuguvugu la haki ya uzazi linataka kuonyesha ukandamizaji wa uzazi kama matokeo ya aina nyingine za ukandamizaji.

Muhtasari: Kuelewa tatizo la haki za uzazi kutoka kwenye mtazamo wa kuingiliana

Mapendekezo ya kwanza ya Kuingiliana yaliwekwa kabla ya kuanzishwa kwa neno hilo. Kama njia ya kuinua wanawake weusi mbele ya shirika la wanawake.

Wito wa wanawake hawa ulikuwa kurekebisha wazo linalo onesha kuwa ukandamizaji wa kijinsia ndiyo ubaguzi mbaya na pekee unao watesa wanawake. Na kubadili taswira tofauti ambayo wanawake weupe na weusi huwa nayo kuhusiana na ubaguzi wa kijinsia.

Lengo ni kuelewa kwamba, wakati tukiteseka kutokana na aina mbalimbali za ubaguzi, tunaweza kufurahia mambo ambayo yanaweza kuchangia ukandamizaji wa wengine bila kujua.

Linapokuja suala la ukombozi wa haki za uzazi, mtazamo wa kuingiliana unategemea kuona suala hili kuwa si chanzo kikuu bali kama matokeo. Ni mkakati wa kuzuia fursa za wanawake na uwezo wao wa kufanya maamuzi kuhusu miili yao (kwa maslahi ya mkandamizaji).

Udhibiti wa haki za uzazi ungetumiwa na mawakala wakandamizaji kuwatawala wanawake na kukuza utawala wa dhana potofu za mfumo dume. Na zaidi ya hayo, kunyimwa haki za uzazi pia kunaendeleza hali nyingine kama vile umaskini na ukosefu wa elimu.

Mfano wa halisi wa jinsi aina nyingine za ukandamizaji zinavyoingiliana katika tatizo la haki za uzazi ni ubaguzi wa rangi na ubaguzi wa kikabila. Kukandamizwa kwa kura zinazolenga kuwanyima haki watu wa rangi nchini Marekani kunazuia wanawake weusi kuamua kuhusu haki zao za uzazi.

Matokeo yake ni utengano wa kibaguzi dhidi ya watu wa rangi nyingine na madhara ya kutisha ambayo ubaguzi umeyabeba kihistoria (Hii haiishii tu kwenye ukosefu wa usawa wa kijamii lakini pia huathiri masuala ya afya na maumbile).

Muundo wa kijamii nchini Marekani hujenga mzunguko wa ukandamizaji. Na Ufeministi Kuingiliana unaleta chaguo la kufanyia kazi haki za uzazi kama njia ya kuingia kwa undani katika masuala ya msingi.

Kwa nini ufeministi wa kuingiliana ni mkabala muhimu katika masuala ya haki za uzazi?

Kuelewa matatizo ya haki za uzazi kutoka kwenye mwingiliano, kuliruhusu harakati kuamua na kuchambua kina halisi cha suala la afya na uzazi.

Ni kwa njia hii pekee ambapo iliwezekana kujumuisha makundi mbalimbali yanayoteseka kutokana na ubaguzi wa uzazi huku yakistahimili aina nyingine za ukandamizaji. Muhimu zaidi, mtazamo ulioundwa kupitia mtazamo huu ulizaa neno la kisasa: Haki ya Uzazi.

Kwa mujibu wa waasisi, wanawake kumi na wawili weusi kutoka Combahee River Collective (1994) lengo ni kutambua uzoefu wanaopitia wanawake pamoja na kutengeneza mahali pa kuanzia kwa hatua zaidi za kisiasa kuelekea mwisho wa ukandamizaji wa wanawake.

Neno hili, ambalo bado liko chini ya uchambuzi na ujenzi wa mfumo wa kinadharia, linataka kutoa sauti kwa matabaka tofauti ya makundi yanayo kandamizwa katika nyanja ya haki za uzazi.

Jambo muhimu hapa ni kwamba kumekuwa na mafanikio halisi, kama vile “Kujenga madaraja kati ya wanaharakati na chuo ili kuchochea maelfu ya makala za kitaaluma, kuzalisha wanawake wapya wa mashirika ya rangi, na kuhimiza upangaji upya wa misingi ya uhisani.” (Taylor & Francis, 2018)

Kuanzia hapo, tunaweza kuona kwamba mwingiliano –katika ukombozi wa haki za uzazi, unatawala katika majadiliano ya umma.

Sio tu kwamba wanaharakati na wanawake wa kawaida wanaelewa vyema nafasi yao ya upendeleo na ukandamizwaji bali pia uzito wa kiuchambuzi umejikita vyema katika kuchambua mifumo ya kiubaguzi.

Kwasababu hiyo, kila kundi sasa linaweza kushiriki kwatika mapambano ambayo yanawawakilisha na kuepuka kufanya uonevu katika makundi mengine.

Ingawa wimbi hili la nne la ufeministi bado halijaanza kutekelezwa, kuna mashaka kuhusu ushiriki wa makundi yaliyo hatarini zaidi kama vile wanawake weusi , waliobadili jinsia na walemavu. Kwa upande mwingine, harakati za vikundi vilivyo na upendeleo zaidi zinaweza kushirikiana na vikundi hivi kwa lengo la kutetea maslahi yao wenyewe.